Bác sỹ phát hoảng vì người Việt mắc đột quỵ sớm hơn thế giới 10 năm, chỉ rõ 8 nguyên nhân âm thầm rút ngắn tuổi thọ
"Ngồi họp giao ban, nhìn lại danh sách 49 bệnh nhân đột quỵ mới nhập viện trong ngày hôm qua, số người dưới 56 tuổi đã chiếm gần 50%", PGS.TS Nguyễn Huy Thắng cho hay.
Mới đây, dòng chia sẻ của PGS.TS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115 (TPHCM) đã khiến nhiều người giật mình về thực trạng căn bệnh đột quỵ hiện nay tại Việt Nam. Bởi lâu nay, đột quỵ luôn được gắn mác là "bệnh người già". Tuy nhiên, trên thực tế, độ tuổi người mắc căn bệnh này đang có sự chuyển dịch sang độ tuổi trẻ hơn.
6% các ca bệnh đột quỵ tử vong là người trẻ
Tại Hội nghị Đột quỵ quốc tế 2024 với chủ đề Tiếp cận đa chuyên khoa và trí tuệ nhân tạo (AI), GS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, cho biết đột quỵ hiện là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu. Mỗi năm, thế giới có hơn 12,2 triệu ca đột quỵ não mới, tức là trung bình cứ mỗi 3 giây trôi qua lại xuất hiện 1 ca mắc mới. Chúng ta cũng phải chứng kiến 6,5 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó hơn 6% xảy ra ở người trẻ.
Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận hơn 200.000 ca đột quỵ và con số đáng báo động này đang ngày càng gia tăng. Chưa kể, người Việt đang đột quỵ sớm hơn khoảng một thập kỷ so với các nước phát triển.
Nhiều bệnh nhân đột quỵ tại Bệnh viện Nhân dân 115 chưa tới 56 tuổi - Ảnh BS
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), và các nghiên cứu từ Đại học Oxford, Đại học Y khoa Yale, độ tuổi trung bình mắc đột quỵ hiện nay dao động 70-75 tuổi. Tuy nhiên, tại Việt Nam, các số liệu nội viện lại cho thấy một xu hướng đáng lo ngại, người trẻ đang đột quỵ ngày càng nhiều.
Cụ thể, dữ liệu từ Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM) ghi nhận, trên tổng số 6.601 ca đột quỵ nhập viện, độ tuổi trung bình chỉ là 62. Một nghiên cứu khác trên 2.300 bệnh nhân thông qua hệ thống đăng ký ResQ cũng cho ra kết quả tương tự.
Tại khoa bệnh lý mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 trong một ngày gần đây đã tiếp nhận 49 bệnh nhân đột quỵ mới. Trong đó độ tuổi từ dưới 65 chiếm gần 50%, đặc biệt có một bệnh nhân nữ sinh năm 2004.
"Ngồi họp giao ban, nhìn lại danh sách 49 bệnh nhân đột quỵ mới nhập viện trong ngày hôm qua, số người dưới 56 tuổi đã chiếm gần 50%", PGS.TS Nguyễn Huy Thắng viết.
Điểm mặt các nguyên nhân gây đột quỵ
Không riêng ở Việt Nam, việc gia tăng tỉ lệ đột quỵ ở người trẻ tại các nước đang phát triển là vấn đề đáng lo ngại, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. PGS Thắng liệt kê các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:
Tăng huyết áp và các bệnh lý nền: người trẻ ngày càng phải đối mặt với các bệnh như tăng huyết áp, tiểu đường, và rối loạn lipid máu ở độ tuổi sớm hơn. Nguyên nhân chủ yếu là do lối sống ít vận động, chế độ ăn không lành mạnh (nhiều đồ ăn nhanh, ít rau củ), và béo phì vốn đang trở nên phổ biến trong bối cảnh hiện đại hóa.
Lối sống đô thị hóa: quá trình đô thị hóa nhanh chóng ở các nước đang phát triển đã thay đổi thói quen sống của người trẻ.
Họ ít hoạt động thể chất hơn, tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối và đường, đồng thời chịu áp lực từ căng thẳng tâm lý do công việc và cuộc sống thành thị. Tất cả đều là yếu tố nguy cơ lớn gây đột quỵ.
Người Việt mắc đột quỵ sớm hơn thế giới 10 năm
Ô nhiễm không khí: ở nhiều thành phố lớn tại các nước đang phát triển, ô nhiễm không khí đạt mức báo động. thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm. Các nghiên cứu gần đây, gợi ý mối liên quan giữa ô nhiễm môi trường và việc tăng nguy cơ đột quỵ.
Thiếu tiếp cận dịch vụ y tế: hệ thống y tế ở các nước đang phát triển thường còn hạn chế, với ít chương trình tầm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp hay tiểu đường. Việc không phát hiện và điều trị kịp thời các yếu tố nguy cơ khiến người trẻ dễ bị đột quỵ mà không có sự chuẩn bị trước.
Hút thuốc và sử dụng chất kích thích: tỉ lệ hút thuốc lá, uống rượu bia và sử dụng các chất kích thích khác đang tăng lên ở người trẻ tại các nước đang phát triển. Những thói quen này làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt khi kết hợp với các yếu tố khác.
Yếu tố di truyền và chủng tộc: một số nhóm dân tộc ở các nước đang phát triển có nguy cơ cao hơn về các bệnh lý mạch máu do yếu tố di truyền. Khi kết hợp với các yếu tố môi trường và lối sống không lành mạnh, nguy cơ đột quỵ ở người trẻ càng tăng lên.
Thiếu nhận thức và giáo dục: Nhiều người trẻ không nhận thức đầy đủ về các yếu tố nguy cơ và triệu chứng của đột quỵ.
Tâm lý chủ quan (cho rằng đột quỵ chỉ xảy ra ở người lớn tuổi) có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp, làm tăng tỉ lệ tử vong hoặc biến chứng nghiêm trọng.
