Vì sao nhiều người trẻ đã tử vong sớm, người già lại sống thọ? Câu trả lời được xác định chỉ từ 1 giọt máu
Các nhà khoa học Mỹ và Pháp tuyên bố có thể dự đoán tuổi thực sự của cơ thể và thời gian sống còn lại của một người chỉ bằng 1 giọt máu.
Một nhóm nhà khoa học vừa phát triển thành công một loại xét nghiệm máu đơn giản có thể đánh giá chính xác mức độ lão hóa của cơ thể, từ đó dự đoán bạn sẽ sống được bao lâu và sống khỏe đến mức nào.
Cốt lõi của xét nghiệm này là đo lường "năng lực nội tại" - khái niệm do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra, chỉ tổng hợp các khả năng thể chất và tinh thần thiết yếu như vận động, tư duy, thị lực, thính lực và trí nhớ. Đây là những yếu tố quyết định chất lượng sống khi con người già đi, đồng thời phản ánh rõ ràng tiến trình lão hóa đang diễn ra như thế nào trong cơ thể.
Trước đây, việc đánh giá chỉ số này đòi hỏi nhiều thiết bị chuyên dụng và quy trình phức tạp. Tuy nhiên, trong nghiên cứu mới công bố trên Nature Aging, các nhà khoa học đã chứng minh rằng chỉ cần một giọt máu hoặc nước bọt, họ có thể phân tích methyl hóa DNA - quá trình sinh học điều chỉnh hoạt động của gen - để tính ra một chỉ số có tên DNAm IC, giúp phản ánh năng lực nội tại và tốc độ lão hóa sinh học của từng người.
Tuổi thọ sinh học của con người có thể xác định qua một giọt máu hoặc nước bọt
Theo đó, qua khảo sát dữ liệu từ hơn 1.000 người từ 20 đến 102 tuổi, các nhà nghiên cứu đã xây dựng chỉ số DNAm IC dựa trên 5 yếu tố chính thường suy giảm theo tuổi tác: nhận thức, vận động, cảm giác (thị giác và thính giác), tinh thần và mức độ sinh lực.
Thông qua việc phân tích quá trình methyl hóa DNA trong máu và nước bọt, họ đã phát triển một "đồng hồ sinh học" phản ánh mức độ suy giảm chức năng theo thời gian. Hay nói cách khác, chỉ số này có mối liên hệ chặt chẽ với nguy cơ tử vong.
Chẳng hạn, người có DNAm IC cao thường có phổi khỏe, đi lại nhanh, mật độ xương cao và đánh giá sức khỏe bản thân tích cực hơn. Đặc biệt, họ sống lâu hơn trung bình 5,5 năm so với nhóm có chỉ số thấp hơn.
Tiến sĩ Thomas Holland, chuyên gia tại Đại học RUSH (Mỹ), nhận định: “Xét nghiệm này không chỉ cho biết bạn đang ở độ tuổi sinh học nào, mà còn cho thấy cơ thể bạn đang vận hành tốt đến đâu. Một cơ thể hoạt động hiệu quả từ bên trong sẽ có khả năng sống lâu hơn và ít bệnh tật hơn".
Trước đây, các nhà khoa học Yale cũng đã phát triển phương pháp tính tuổi thọ con người với độ chính xác cao dựa trên những dấu hiệu tìm thấy trong máu.
Morgan Levine, một nhà nghiên cứu bệnh học ở Yale, cho biết: “Những người khỏe mạnh vẫn có thể thấy được sự khác biệt về tuổi thọ khi xét nghiệm máu. Phương pháp này có thể coi là tiền lâm sàng, trước khi phát hiện ra bệnh”.
Maria Branyas Morera, người cao tuổi nhất thế giới, kỷ niệm sinh nhật lần thứ 117 của bà vào tháng 3 vừa qua
Các nhà khoa học sử dụng thuật toán "mô hình lưới đàn hồi", xem xét 9 dấu ấn sinh học khác nhau thể hiện trong mẫu máu. Kết quả xét nghiệm sẽ phản ánh tuổi sinh học chứ không phải tuổi theo thứ tự thời gian của cơ thể của một người. Nếu tuổi sinh học của một người lớn hơn tuổi theo thời gian chứng tỏ họ già đi nhanh hơn mức trung bình và ngược lại.
Ví dụ, một người 65 tuổi, xét nghiệm máu cho thấy tuổi sinh học tương đương với người 70 tuổi có nghĩa nguy cơ tử vong giống người 70 tuổi.
"Nếu tuổi sinh học của một người cao hơn rất nhiều so với tuổi thật của họ thì nguy cơ tử vong sẽ tăng lên", Morgan Levine cho biết.
Làm thế nào để kéo dài tuổi thọ?
Dù năng lực nội tại suy giảm theo tuổi là điều tự nhiên, các chuyên gia cho biết chúng ta hoàn toàn có thể làm chậm quá trình này. Nghiên cứu ghi nhận rằng những người ăn nhiều cá béo và kiểm soát lượng đường tiêu thụ ở mức hợp lý (dưới 5% tổng năng lượng hàng ngày) có chỉ số DNAm IC cao hơn đáng kể.
Theo bác sĩ Tunc Tiryaki (Viện Tái tạo London), omega-3 trong cá béo có tác dụng chống viêm, bảo vệ tế bào thần kinh và tăng cường chức năng tế bào - tất cả đều hỗ trợ sức sống và khả năng nhận thức. Ngược lại, tiêu thụ nhiều đường sẽ làm tăng stress oxy hóa, rối loạn chuyển hóa và thúc đẩy lão hóa sớm.
Để duy trì năng lực nội tại và kéo dài những năm sống khỏe mạnh, các chuyên gia khuyến nghị:
Ăn uống cân bằng theo chế độ Địa Trung Hải hoặc MIND, tăng cường rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, dầu ô liu, cá béo và các loại hạt.
Tập thể dục đều đặn, bao gồm cả bài tập tim mạch, rèn luyện cơ bắp và các hoạt động cải thiện thăng bằng.
Duy trì tinh thần lạc quan, các mối quan hệ xã hội và hoạt động trí tuệ thường xuyên.
Quản lý tốt stress và kiểm soát các bệnh mạn tính nếu có.
Theo Nature Aging, Daily mail
