Nếu FTU là "Harvard Chùa Láng", NEU là "Stanford Phố Vọng", Bách khoa là MIT..., vậy trường nào sẽ là "Oxford Việt Nam"?

Trong cộng đồng học sinh, sinh viên, chuyện ví von các trường đại học Việt Nam với những "ông lớn học thuật" của thế giới đã trở nên khá quen thuộc. FTU thường được gọi là "Harvard Việt Nam" hay "Harvard Chùa Láng" vì phong cách hiện đại, quốc tế, NEU giống "Stanford Việt Nam" bởi sự thực tiễn và thiên hướng khởi nghiệp, còn Bách khoa Hà Nội chẳng khác gì "MIT Việt Nam" với sự khắt khe và chuyên sâu trong đào tạo kỹ thuật...

Thế nhưng, giữa những cái tên đầy tính công nghệ, thị trường ấy, vẫn còn thiếu một biểu tượng học thuật mang màu sắc cổ điển, sâu lắng, gắn với truyền thống và tư duy học thuật lâu đời: Đại học Oxford. Trong khi Harvard đại diện cho sự tinh hoa hiện đại, MIT là biểu tượng của khoa học kỹ thuật thì Oxford lại tượng trưng cho trí tuệ cổ điển, nền tảng nhân văn, và những giá trị hàn lâm. Nếu phải tìm một ngôi trường Việt Nam tương xứng với tinh thần đó, thì đâu sẽ là cái tên phù hợp?

Một bạn trẻ đã đem thắc mắc này đi hỏi ý kiến "trợ lý" ChatGPT và đây là câu trả lời của chatbot này. Xin nhấn mạnh, đây là "suy nghĩ" và nhận định của riêng ChatGPT nha!

Oxford tượng trưng cho điều gì?

Đầu tiên, ChatGPT đánh giá đây là một câu hỏi thú vị và có tiềm năng mở ra một loạt so sánh mang tính biểu tượng giữa các trường đại học Việt Nam và các "huyền thoại học thuật" toàn cầu. Tuy nhiên, để chọn ra trường nào xứng đáng là "Oxford của Việt Nam", ta cần hiểu Oxford tượng trưng cho điều gì và trường nào ở Việt Nam gần nhất với những đặc trưng đó.

Theo ChatGPT, để so sánh công bằng, trước tiên cần hiểu Oxford là đại diện cho điều gì trong thế giới đại học. Được biết, Đại học Oxford không chỉ là một trong những trường đại học danh giá nhất thế giới, mà còn là một biểu tượng cho chiều sâu tri thức, truyền thống lâu đời và tư duy hàn lâm.

Oxford không chạy theo xu hướng công nghệ hay đổi mới thị trường như Stanford hay MIT, mà lại nổi bật ở những ngành học nền tảng như văn học, lịch sử, triết học, luật, chính trị và xã hội học. Nơi đây đã đào tạo nên hàng chục thủ tướng Anh, hàng loạt nhà văn, nhà khoa học đoạt giải Nobel, cùng vô số học giả và trí thức có ảnh hưởng toàn cầu.

Không gian học tập ở Oxford cũng mang chất rất riêng, cổ kính, trang nghiêm và đầy tính học thuật. Đó là nơi người ta bàn về tư tưởng, phân tích triết lý, nghiên cứu chiều sâu văn hóa và vận hành quyền lực chính trị. Một kiểu "quý tộc trí thức" rất khác với tinh thần khởi nghiệp hay đổi mới sáng tạo mà những đại học hiện đại theo đuổi.

Nếu đối chiếu với Việt Nam, đâu là trường mang tinh thần giống Oxford nhất?

ChatGPT không đưa ra một cái tên duy nhất ngay từ đầu, mà đi từ việc phân tích các trường đại học lớn tại Việt Nam, đối chiếu với những nét đặc trưng của Oxford để tìm ra điểm giao nhau rõ rệt nhất. Và cái tên nổi bật lên sau quá trình so sánh chính là Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN).

Đây là một trong những tổ chức giáo dục đại học có lịch sử lâu đời nhất ở Việt Nam, bắt nguồn từ Đại học Đông Dương - cái nôi của giáo dục bậc cao tại Việt Nam. Không giống các trường chuyên về kỹ thuật hay kinh tế, ĐHQGHN có cấu trúc đại học tổng hợp, đào tạo đa ngành và mạnh ở cả những ngành học nền tảng như văn học, luật, sử học, triết học, khoa học tự nhiên, công nghệ. Hệ sinh thái học thuật ở đây phát triển theo chiều sâu, với nhiều nhà nghiên cứu đầu ngành, học giả lớn và những nhà lãnh đạo từng trưởng thành từ ngôi trường này.

Đặc biệt, ĐHQGHN không quá thiên về thị trường hay thương mại hóa giáo dục. Trường vẫn giữ cho mình một không gian học thuật khá hàn lâm, nơi người học được dẫn dắt bởi tư duy phản biện, tinh thần nghiên cứu và nền tảng tri thức cổ điển. Tất cả những điều đó khiến cho trường này trở thành một trong những ứng viên xứng đáng nhất nếu phải gọi tên một "Oxford của Việt Nam".

Còn những cái tên khác thì sao?

Ngoài, ĐHQGHN, ChatGPT cũng đưa ra một vài cái tên tham khảo khác, đơn cử như Học viện Ngoại giao, nơi nổi bật với đào tạo chính trị, quan hệ quốc tế và ngoại ngữ, khá gần với một phần diện mạo Oxford. Đây cũng là nơi có nhiều sinh viên được đánh giá cao về tư duy phản biện và năng lực lãnh đạo. Tuy nhiên, quy mô của học viện khá nhỏ và tập trung vào một số chuyên ngành cụ thể, nên chưa mang tính chất "tổng hợp" để đại diện cho một Oxford trọn vẹn.

Một cái tên khác là Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, cả ở Hà Nội lẫn TP.HCM. Trường mạnh ở đúng những lĩnh vực tinh thần Oxford theo đuổi: văn hóa, lịch sử, báo chí, triết học, xã hội học, quan hệ quốc tế... Tuy nhiên, vì trường trực thuộc một hệ thống lớn hơn (ĐHQGHN/ĐHQGTPHCM) và không bao phủ toàn bộ các ngành học thuật, nên vẫn khó sánh với Oxford về mặt cấu trúc đại học tổng hợp và tầm ảnh hưởng rộng.

Oxford Việt Nam là ngôi trường nào?

Nếu cần một đại học mang tính biểu tượng về sự học thuật, truyền thống trí thức, chiều sâu tư duy và ảnh hưởng xã hội lâu dài thì Đại học Quốc gia Hà Nội chính là cái tên gần nhất với tinh thần của Oxford. Không ồn ào, không quá thiên về kỹ thuật hay thị trường, nhưng lặng lẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo ra nhiều lớp trí thức, học giả và lãnh đạo cho đất nước.

Dĩ nhiên, đây chỉ là nhận định từ một công cụ trí tuệ nhân tạo dựa trên những tiêu chí mang tính biểu tượng và tham chiếu. Mỗi trường đại học tại Việt Nam đều có thế mạnh riêng, có con đường phát triển, hệ giá trị và tinh thần giáo dục khác biệt. Không nhất thiết phải là "Oxford", "Harvard" hay "MIT" thì mới gọi là tinh hoa bởi suy cho cùng, trường đại học phù hợp nhất chính là nơi giúp người học phát triển tốt nhất theo cách của riêng họ.

Giống như việc không thể so sánh một cách tuyệt đối giữa đào tạo kỹ thuật và nhân văn, giữa đổi mới sáng tạo và học thuật truyền thống, điều quan trọng hơn cả vẫn là bạn tìm được môi trường phù hợp để trưởng thành, chứ không phải danh xưng gắn với ngôi trường đó.

Theo Thiên An